درمان سرفه خشک
همه ما در طول زندگی بار‌ها سرفه کردن را تجربه می‌کنیم. این عمل در حقیقت واکنش طبیعی بدن به تحریک دستگاه تنفسی فوقانی در بدن است. این تحریک می‌تواند توسط ذرات بیرونی، مخاط، خلط و یا التهاب اتفاق بیفتد. به طور عمده، دو نوع سرفه مولد و غیرمولد وجود دارد. سرفه مولد یا سرفه مرطوب باعث تولید خلط میشود که آن را از ریه‌‌ها پاک میکند. سرفه غیرمولد که به عنوان سرفه خشک نیز شناخته میشود، خلط یا مخاط تولید نمی‌‌کند. دلایل متنوعی می‌تواند باعث بروز این نوع شود. با توجه به این که سرفههای خشک بسیار آزار دهنده هستند، در این عنوان تصمیم داریم تا راهکار‌هایی برای درمان آن ارائه دهیم.
سرفه خشک چیست؟
در این نوع صدای ناگهانی و شدید به هوا منتشر میشود و تحریکی در گلو یا راه هوایی واضح است. همان طور که اشاره کردیم در این نوع، معمولا مخاطی تولید نمی‌شود اما می‌تواند وضعیتی بسیار ناخوشایند ایجاد کند. به خصوص زمانی که به صورت مزمن و ادامه دار در می‌آید. نوع غیر مولد می‌تواند ناشی از احساس قلقلک در گلو باشد. علاوه بر این سرفههای خشک می‌تواند در اثر بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و یا کرونا ایجاد شوند. سرفههای خشک مزمن همچنین می‌تواند ناشی از بیماری‌‌های دیگری مانند GERD، نارسایی قلبی و سرطان ریه باشد که البته احتمال آن کمتر است.
علت سرفه خشک
به طور کلی، سرفه خشک به دلیل تحریک یا التهاب راه‌‌های هوایی ایجاد میشود، اما مواردی وجود دارد که می‌تواند منجر به این تحریک شود. تحریک می‌تواند ناشی از عوامل روزمره باشد. به عنوان مثال زمانی که شومینه را بعد از مدت‌ها روشن میکند یا کنار آتش می‌ایستید ممکن است ذرات دود گلو و مجاری تنفسی شما را تحریک کند. علاوه بر این عطر‌هایی با بوی تند و همچنین استفاده مدام از اسپری‌های رنگ، مو و… می‌تواند منجر به تحریک تنفس شود. گرده‌ها و شوره حیوانات خانگی نیز از دیگر عوامل بروز هستند.
با همه این‌ها، سرفه خشک می‌تواند دلایل جدیتری داشته باشد که ناشی از بیماری‌ها یا وضعیت پزشکی خاص است. در زیر برخی از این علل را دنبال می‌کنیم.
- تب یونجه یا رینیت آلرژیک یک بیماری آلرژیک شایع است که معمولاً با سرفه خشک و آبریزش بینی ظاهر میشود.
- رفلاکس معده وضعیتی است که ممکن است منجر به سرفه خشک شود، زیرا اسید معده به گلو برگشته و به عنوان یک عامل تحریک کننده عمل میکند.
- بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یک بیماری التهابی ریه است که جریان هوا را از ریه‌‌ها مسدود میکند و شامل شرایطی مانند برونشیت مزمن و آمفیزم میشود.
- آسم می‌تواند باعث سرفههای خشک شود.
- عفونت‌‌های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سیاه سرفه، که به عنوان سیاه سرفه نیز شناخته میشود، می‌تواند منجر به سرفه خشک با صدای متمایز شود.
- عفونت ناشی از ویروس کرونا معمولا با سرفه از نوع خشک همراه است.
- مصرف سیگار می‌تواند عامل ایجاد این عارضه باشد.
علائم سرفه خشک
همه ما تقریبا علائم این عارضه را می‌شناسیم و حداقل یکبار آن را تجربه کرد‌ه‌ایم. این نوع معمولا با احساس قلقلک همراه است. همچنین ممکن است تمایل داشته باشید گلوی خود را به دفعات صاف کنید. در این هنگام وقتی هوا را به زور به سمت بیرون هل می‌‌دهید، گلویتان تحریک شده و خشک میشود و در نتیجه می‌تواند با احساس درد در گلو همراه باشد. اگر همراه با سرفه شروع به سرفه خونی، احساس تنگی نفس، غش، گرما یا درد شدید کردید، لطفاً به بهترین متخصص عفونی مراجعه کنید.
نکاتی برای کاهش سرفه خشک
خوشبختانه با رعایت برخی نکات ساده میتوانید سرفههای مزمن را کمتر کنید. در این قسمت برخی از نکات کلیدی که به کاهش علائم در شما کمک میکند را عنوان می‌کنیم.
- با غرغره کردن آب و یا آب نمک، میتوانید از شر باکتری‌های گلو و مجاری تنفسی خلاص شوید.
- سعی کنید با نوشیدن آب زیاد در روز، بدن را هیدراته نگه دارید.
- تلاش نکنید تا جلوی سرفه خشک را بگیرید یا آن را سرکوب کنید چرا که این کار منجر به بدتر شدن آن میشود.
- نوشیدنی‌های گرم همراه با عسل و آبلیمو به تسکین درد ناشی از آن کمک میکند.
- از قرار گرفتن در محیط‌هایی با آب و هوای خشک یا آلوده که می‌تواند تحریک را بیشتر کند، خودداری کنید.
- میتوانید از یک دستگاه بخور خانگی برای مرطوب نگه داشتن هوای خانه کمک بگیرید.
درمان خانگی سرفه خشک
اولین قدم در درمان سرفههای مزمن مراجعه به پزشک است. بعد از مشخص شدن دلیل، چند راهکار خانگی وجود دارد که می‌تواند علائم را در شما کاهش دهد. با این وجود ممکن است برخی از درمان‌ها با دارو‌های تجویز شده تداخل داشته باشند بنابراین بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید.
عسل: بهترین گزینه برای سرکوب سرفههای بی امان، عسل است. خواص عسل در این مورد با دکسترومتورفان مقایسه شده است. عسل حتی ممکن است از نیاز به آنتی بیوتیک جلوگیری کند. برای این کار میتوانید یک قاشق از آن را در د‌هان قرار دهید یا از ترکیب آن با آبجوش و آبلیمو استفاده کنید.
زنجبیل: خواص ضدالتهابی این گیاه می‌تواند در روند درمان شما موثر واقع شود. زنجبیل به دلیل سودمندی آن در دارو‌های سنتی آسیایی دخالت طولانی مدت داشته است. شما میتوانید آن را در غذا یا چای یا به عنوان یک دمنوش مجزا مورد استفاده قرار دهید.
مایعات داغ: مایع داغ به طور کلی برای افرادی که سرفه، آنفولانزا، گلودرد یا خستگی دارند، گزینه خوبی است. دمنوش‌های گیاهی، آب گرم و یا آبگوشت می‌تواند موثر باشد.
بخور دادن: حفظ رطوبت مجاری تنفسی بهترین گزینه برای درمان سرفه خشک است. برای این کار میتوانید از حمام آب گرم استفاده کنید. به صورت سنتی با یک ظرف آب جوش بخور دهید و یا از دستگاه بخارساز برای این کار استفاده کنید. علاوه بر این میتوانید گیا‌هان دارویی مفید مثل آویشن یا بابونه را به آن اضافه کنید.
ریشه گل ختمی: گل ختمی گیاهی است که می‌تواند تحریک ناشی از سرفه را کاهش دهد، زیرا محتوای موسیلاژ بالایی دارد. موسیلاژ ماده ای است که عفونت گلو را می‌پوشاند و آن را تسکین می‌دهد. علاوه بر این، این عصاره دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است.
آویشن: آویشن به دلیل خواص دارویی در درمان سرفه، گلودرد و مشکلات گوارشی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
تغییر رژیم غذایی: سرفه خشک ممکن است به عنوان واکنشی به آلرژی غذایی ایجاد شود. اگر برخی غذا‌ها باعث سرفه شما می‌شوند، بهتر است از خوردن آن‌ها خودداری کنید یا آن را محدود کنید. معمولا غذا‌های سرخ کرده یا بو داده شده این تحریک را بدتر میکند.
درمان سرفه خشک در طب سنتی
در طب سنتی نیز معمولا برای درمان گزینه‌های گیاهی که در بالا ذکر شد مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این وجود بهترین پزشک طب سنتی که در این زمینه فعالیت میکند، معمولا نسخه‌های ویژ‌های برای درمان در نظر می‌گیرد. در زیر برخی از این نسخه‌ها آورده شده است.
- برخی از مایعات بیشتر از سایرین می‌توانند نرمی و رطوبت را به مجاری تنفسی برگردانند. درمان سرفه خشک با طب سنتی، توصیه میکند که از نوشیدنی‌هایی مثل شیر یا ماالشعیر برای این کار استفاده شود.
- گوشت پرندگان، عناب، تخم مرغ عسلی، پاچه در کله پاچه و… می‌تواند در روند درمان موثر باشد.
- شربت گل بنفشه به همراه جلاب می‌تواند به جای آب مورد استفاده قرار گیرد تا به کاهش سرفه کمک کند.
- بهدانه یکی از گزینه‌های بسیار موثر است که هم می‌تواند به صورت جوشانده وهم به صورت خام در زیر زبان مکیده شود.
- حریره نشاسته و بادام نیز می‌توانند به بهبودی سریعتر کمک کنند.
راه حل سریع درمان سرفه خشک
برای آن که سرفههای خشک مزمن را کاهش دهید، چند راهکار سریع وجود دارد. شربت‌های سرفه موجود در داروخانه‌ها یکی از گزینه‌های سریع هستند. علاوه بر این رایحه درمانی بر مبنای اکالیپتوس می‌تواند علائم را کاهش دهد. علاوه بر این، برحسب علت اصلی سرفه ممکن است پزشک نسخه‌هایی را برای شما تجویز کند.
چه چیز سرفه خشک را بدتر میکند؟
بسیار مهم است که در زمان ابتلا به این مشکل، غذا‌هایی که آن را بدتر می‌کنند را شناسایی کنید و برای مدتی آن‌ها را از رژیم غذایی خود کنار بگذارید. برخی از این موارد عبارتند از:
1. میوه‌‌ها و سبزیجات سرشار از هیستامین، مانند توت فرنگی، قارچ، آووکادو، غذا‌های تخمیر شده
2. میوه‌‌های خشک
3. الکل
4. پنیر کهنه
5. لبنیات
6. مایعات حاوی کافئین زیاد مانند قهوه، چای و نوشابه
7. غذا‌های قندی
8. اقلام سرخ شده
درمان خانگی برای سرفه خشک در شب
بسیاری از سرفههای خشک در هنگام شب بدتر میشود و علائم آن تشدید میشود. برای پیشگیری از آن قبل از خواب مقداری مایعات مانند چای گرم مصرف کنید. برای بهتر شدن میتوانید مقداری عسل را به آن اضافه کنید. سر را با بالشتک‌‌های اضافی بالا ببرید تا رفلاکس اسید و مخاط گلو ناشی از ترشحات بینی کاهش یابد. اگر هوای خشک علائم را در شب تشدید میکند، میتوانید از یک دستگاه بخور نیز استفاده کنید.
پیشگیری از سرفه خشک
به طور معمول راهکار‌هایی برای پیشگیری از این عارضه وجود دارد. به خصوص افرادی که دچار سرفههای فصلی می‌شوند می‌توانند با رعایت این نکات آن را کنترل کنند.
- به سیستم گوارش خود رسیدگی کنید و آن را سالم نگه دارید. به عنوان مثال ماست پروبیوتیک گزینه خوبی برای این هدف است.
- از محرک‌‌های رفلاکس اسید جلوگیری کنید. الکل، چربی بیش از حد، غذا‌های تند، غذا خوردن در اواخر شب و سرفه می‌توانند با رفلاکس اسید تشدید شوند.
- دست‌ها را مرتب بشویید و نکات بهداشتی را برای جلوگیری از ابتلا به ویروس‌ها رعایت کنید.
سوالات متداول در مورد سرفه خشک
- آیا سرفه خشک ناشی از کرونا است؟ این عارضه یکی از شایع‌ترین علائم کرونا است، اما برخی افراد ممکن است سرفههای همراه با خلط (مخاط غلیظ) داشته باشند.
- آیا لیمو برای سرفه خشک مفید است؟ یک درمان خانگی عالی در این شرایط، چای زنجبیل و لیمو است، زیرا زنجبیل و لیمو هر دو دارای خواص ضد التهابی هستند که به کاهش سوزش در گلو و ریه‌‌ها کمک میکند.
- چرا سرفه در شب بدتر میشود؟ در حالت خوابیده مخاط می‌تواند در پشت گلو جمع شود و باعث سرفه شود. خوابیدن با سر بالا می‌تواند علائم آبریزش بینی و GERD را کاهش دهد.
- چه چیزی سرفه را بدتر میکند؟ یک محیط خشک و داخل خانه هوای خشک می‌تواند بینی و گلو که از قبل تحریک شده است را تشدید کند و سرفه شبانه شما را بدتر کند.
- سرفه خشک چه زمانی خطرناک است؟ اگر بیش از 3 هفته سرفه داشته اید (سرفه مداوم) سرفه شما بسیار بد است یا به سرعت بدتر میشود. احساس ناخوشایندی در قفسه سینه دارید.
کلام آخر
هدف از درمان‌‌های خانگی طبیعی سرفه خشک، تسکین موقت بیماری‌‌های جزئی، آلرژی، آسم و رفلاکس است. درمان جدیتر و مراجعه به پزشک برای سرفههای متوسط تا شدید یا مداوم ضروری است. در این زمان بهتر است به پزشک مراجعه کنید و در مورد مشکل خود مشورت بگیرید.
