جالب است بدانید که «پیشگیری بهتر از درمان است» نه فقط یک ضرب‌المثل قدیمی، بلکه واقعیتی پزشکی است. وقتی صحبت از سلامت بچه‌ها می‌شود، والدین همیشه نگران‌اند: آیا واکسن آنفولانزا می‌تواند خطری برای کودکشان داشته باشد یا برعکس، ناجی سلامتی‌اش باشد؟ در این مقاله، بر اساس توضیحات کلینیک معتبر Mayo Clinic، همه چیز درباره فواید، عوارض احتمالی و توصیه‌های علمی درباره واکسن آنفولانزا برای کودکان را با زبانی ساده و خودمانی مرور می‌کنیم.
واکسن آنفولانزا چیست و چرا اهمیت دارد؟
آنفولانزا یک بیماری ویروسی است که ریه‌ها، بینی و گلو را درگیر می‌کند. بزرگسالان اغلب با استراحت و درمان ساده بهبود پیدا می‌کنند، اما برای کودکان، مخصوصاً خردسالان، این بیماری می‌تواند منجر به عفونت‌های جدی مثل ذات‌الریه یا عفونت گوش شود.
واکسن آنفولانزا با معرفی قطعات بی‌خطر یا ویروس ضعیف‌شده به بدن، سیستم ایمنی کودک را آماده می‌کند. این یعنی بدن کودک یاد می‌گیرد چطور با ویروس واقعی مقابله کند، بدون اینکه خودش بیمار شود.
چه زمانی کودکان باید واکسن آنفولانزا بزنند؟
کودکان مثل گل‌های کوچکی هستند که در برابر بادهای سرد و ویروس‌ها آسیب‌پذیرند. واکسن آنفولانزا سپری است که باید درست به‌موقع جلویشان گرفت. بهترین زمان تزریق قبل از شروع فصل شیوع آنفولانزا، یعنی پاییز است؛ تا بدن کودک فرصت داشته باشد ایمنی لازم را به‌طور کامل بسازد.
توصیه‌های علمی
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) در آمریکا توصیه می‌کند همه کودکان بالای ۶ ماه هر سال واکسن آنفولانزا بزنند. بهترین زمان، قبل از پایان ماه اکتبر است؛ چرا که حدود دو هفته طول می‌کشد تا بدن ایمنی کافی پیدا کند.
برای کودکان بالای ۹ سال، یک دوز واکسن کافی است. اما بچه‌های کوچک‌تر (۶ ماه تا ۸ سال) ممکن است در اولین سال واکسیناسیون نیاز به دو دوز داشته باشند تا ایمنی کامل شکل بگیرد.
آیا واکسن آنفولانزا ضرر دارد؟
نگرانی طبیعی والدین این است که مبادا واکسن به‌جای محافظت، خود بیماری بیاورد. اما واقعیت علمی چیز دیگری است؛ واکسن آنفولانزا با نسخه ضعیف یا غیرفعال ویروس ساخته می‌شود و نمی‌تواند کودک را بیمار کند. تنها عوارض خفیفی مثل بی‌حالی کوتاه‌مدت یا کمی تب ممکن است دیده شود.
تأثیرات مثبت واکسن آنفولانزا در کودکان
- سیستم ایمنی کودک یاد می‌گیرد ویروس آنفولانزا را بشناسد و در آینده واکنش سریع‌تری نشان دهد.
- اگر کودک به ویروس آنفولانزا مبتلا شود، علائم بیماری معمولاً خفیف‌تر خواهند بود و خطر عوارض جدی کاهش می‌یابد.
- کاهش احتمال بستری شدن به دلیل عوارض آنفولانزا مثل ذات‌الریه یا عفونت‌های ثانویه.
تأثیرات جانبی ممکن (عوارض کوتاه‌مدت)
- درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق واکسن (بازو یا ران)
- احساس خستگی یا ضعف عمومی (یکی دو روز)
- سردرد یا درد عضلانی ملایم
- تب خفیف یا علائم شبیه آنفولانزا (مثلاً احساس ناخوشی عمومی) در روزهای پس از واکسن
- واکنش‌های نادر شامل لرزه تب‌زده (febrile seizures) اگر هم‌زمان با واکسن‌های دیگر تزریق شود
- واکنش آلرژیک شدید (به ندرت)
- سندرم Guillain-Barré (اختلال عصبی نادر)، این ارتباط خیلی کم است و احتمال آن در واکسیناسیون بسیار پایین اعلام شده است.
آیا واکسن آنفولانزا برای نوزادان بی‌خطر است؟
بله، واکسن آنفولانزا برای نوزادان در سن مناسب به طور کلی امن است، اما چند نکته باید در نظر گرفت. طبق منبعی معتبر، واکسن آنفولانزا برای کودکان ۶ ماه به بالا توصیه می‌شود؛ کودکان زیر ۶ ماه هنوز نمی‌توانند این واکسن را بزنند. واکسن نمی‌تواند باعث ابتلای کودک به آنفولانزا شود چون حاوی ویروس غیرفعال یا ضعیف‌شده است. ممکن است کودک بعد از تزریق واکنش‌های خفیفی مثل درد یا قرمزی محل تزریق، تب خفیف، یا بدن‌درد داشته باشد که معمولاً در عرض یک تا دو روز برطرف می‌شوند. در کودکان سالم، فواید واکسن (کاهش خطر بیماری شدید، بستری شدن و انتقال ویروس به دیگران) بسیار بزرگ‌تر از ریسک عوارض جزئی آن است.
چرا واکسن آنفولانزا برای کودکان حیاتی است؟
پژوهش‌ها نشان داده‌اند واکسن آنفولانزا خطر مرگ ناشی از آنفولانزا را در کودکان سالم و حتی در کودکانی با بیماری‌های زمینه‌ای به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
همچنین در دورانی مثل پاندمی کرونا، تزریق واکسن آنفولانزا اهمیت بیشتری دارد، چون علائم آنفولانزا و کووید-۱۹ بسیار مشابه هستند و پیشگیری می‌تواند نگرانی‌ها را کاهش دهد. حتی کودکان ۶ سال به بالا می‌توانند هم‌زمان واکسن آنفولانزا و واکسن کرونا را دریافت کنند.
آیا آنفولانزا در کودکان شدیدتر از بزرگسالان است؟
آنفولانزای فصلی معمولاً در کودکان خردسال به‌ویژه آن‌هایی که کمتر از دو سال دارند نتایج جدی‌تری به همراه دارد. در مقابل، بزرگسالان میانسال اغلب بیماری را با علائم متوسط تجربه می‌کنند، اما افراد بالای ۶۵ سال نیز در معرض خطر عوارض بیشتر هستند. در کودکان، سیستم ایمنی هنوز کامل شکل نگرفته و بدن ممکن است نتواند ویروس را به سرعت کنترل کند، بنابراین خطر بروز عفونت‌های ثانویه مثل ذات‌الریه یا بستری شدن بیشتر است.
ضرر یا منفعت؟
اگر بخواهیم خلاصه کنیم، واکسن آنفولانزا برای کودکان نه‌تنها ضرری ندارد بلکه یک ابزار حیاتی برای حفظ سلامتی آنهاست. عوارض جانبی‌اش معمولاً جزئی و گذرا هستند، در حالی که فواید آن در پیشگیری از بیماری‌های جدی و حتی مرگ بسیار بزرگ است.
