اسید معده
اسید معده مایعی است که توسط پوشش معده در همه جانوران تولید می‌شود و به هضم و جذب بهتر غذا کمک می‌کند. این عمل به بدن کمک می‌کند تا مواد مغذی را راحت‌تر جذب کند. به طور کلی اختلالات مربوط به عملکرد این عضو می‌تواند ترشح بیش از حد یا کم این اسید را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل شناخت بیماری‌های مرتبط و علائم مربوط به آن مانند رفلاکس، ضروری به نظر می‌رسد. در این مقاله هر آنچه را که راجع به اسید معده و عملکرد آن نیاز داشته باشید، خواهید آموخت.
اسید معده چیست؟
مایعی اسیدی که در معده تولید شده و به بدن کمک می‌کند تا غذا را بهتر هضم کرده و مواد مغذی آن را جذب کند، اسید معده نامیده می‌شود. برای تجزیه همه مواد غذایی چه نرم باشند و چه سفت، وجود این ماده ضروری است. بدن در حالت معمول میزان ترشح این ماده را کنترل می‌کند تا آسیبی به دیگر اعضا نرسد. میزان متوسط اسید تولید شده در طول روز معادل 2 تا 3 لیتر است. با این حال شیره معده ممکن است تحت عوامل مختلف و بیماری‌ها، کمتر یا بیشتر از حد معمول ترشح شود. شناخت علائم مرتبط با این مشکلات می‌تواند به درمان زودهنگام بیماری کمک کند.
چرا اسید معده مهم است؟
شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که چرا وجود این ماده تا این حد در بدن ضروری است و در صورت عدم وجود آن چه مشکلی ایجاد می‌شود. برای پاسخ به این پرسش، در ادامه چند مورد از فواید این ماده مهم را عنوان می‌کنیم.
- وجود اسید در معده باعث می‌شود که پاتوژن‌های مضر مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و …. که از طریق مواد غذایی به بدن وارد می‌شوند، از بین بروند. چنانچه این اتفاق نیفتد، می‌تواند بروز بیماری‌های مختلف مثل انواع مسمومیت و… را به دنبال داشته باشد.
- اسید معده برای هضم پروتئین در بدن ضروری است. ملکول‌های پروتئین باید در بدن شروع به تجزیه و خرد شدن کنند ا درن‌هایت بتوانند توسط سایر ارگان‌ها جذب شوند.
- آزاد سازی ویتامین B12 از غذا نیز توسط این اسید اتفاق میافتد. در صورت عدم جذب صحیح ممکن است با علائمی مثل گزگز در دست و پا، کاهش قدرت حافظه و… رو به رو شویم.
- اسید معده نقش مهمی در یونیزاسیون برخی مواد معدنی مانند آهن، روی، کلسیم و منیزیم برای جذب آن‌ها در جریان خون ایفا می‌کند.
موارد عنوان شده در بالا تنها بخشی از موارد اهمیت وجود این ماده در معده انسان است. 
مواد موجود در اسید معده
پیش از آن که در مورد افزایش یا کاهش این ماده در بدن صحبت کنیم، بهتر است مواد موجود در آن را بررسی کنیم. به طور کلی این ماده متشکل از اسید هیدروکلریک، کلرید پتاسیم و کلرید سدیم است. این سه اسید توسط دیواره معده ترشح می‌شوند. نسبت تولیدی این مواد بسیار مهم است به طوری که اختلال در هر کدام از آن‌ها می‌تواند منجر به بروز یک عامل بیماریزا برای فرد شود.
پایین بودن ترشح اسید معده
معمولا تحت شرایط خاص PH ممکن است تغییر کند. کاهش ترشح این ماده به معنای کمبود اسید هیدروکلریک در آن است. هنگامی که این اتفاق میافتد، ممکن است فرد علائمی مانند موارد عنوان شده در زیر را تجربه کند:
- آروغ زدن
- نفخ
- ناراحتی معده
- سوزش سردل
- اسهال
- سوء‌هاضمه
- حالت تهوع همراه با استفراغ
- گاز
- ریزش مو
با وجود این که معمولا بر روی افزایش اسید معده صحبت می‌شود، اما کاهش آن به مراتب می‌تواند چالش برانگیزتر باشد. این عارضه اگر درمان نشود زمینه ساز ابتلا به بسیاری از عفونت‌ها خواهد بود. در این شرایط پزشک ممکن است مکمل‌هایی تجویز کند که سطح ترشح اسید را افزایش دهد. با این حال استفاده از آنتی بیوتیک‌ها، بهبود رژیم غذایی و کاهش استرس می‌تواند کمک کننده باشد.
رفلاکس معده
اگر سطح اسید در شیره معده شما بیش از حد بالا باشد، مخاط معده شما ممکن است اثر خود را از دست بدهد و رفلاکس معده اتفاق بیفتد. علاوه بر این باید عنوان کنیم، مری لوله ای است که غذا را از د‌هان به معده می‌رساند. بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) زمانی اتفاق میافتد که عضله انت‌های مری شما به درستی بسته نشود. این اجازه می‌دهد تا محتویات معده به مری نشت یا رفلاکس کند و آن را تحریک کند. این مسئله ممکن است منجر به انتقال اسید معده در گلو و در پی آن سوزش معده شود. گاهی اوقات، می‌توانید مایع معده را در پشت د‌هان احساس کنید. اگر بیش از دو بار در هفته این علائم را داشته باشید، ممکن است به رفلاکس مبتلا باشید.
چه چیز اسید معده را زیاد می‌کند؟
علت رفلاکس معده هر چیزی که باشد باید کنترل شود. مصرف دارو‌ها در برخی مواقع به تن‌هایی سازگار نخواهد بود. برخی از عواملی که منجر به افزایش اسیدیته می‌شوند در زیر آمده است.
- فتق هیاتوس: بخشی از معده از طریق دیافراگم به بالا رانده می‌شود و در آنجا باقی می‌ماند.
- مصرف برخی مواد غذایی: چربی‌‌های رژیمی، شکلات، الکل و قهوه ممکن است به دلیل تأثیرشان بر اسفنکتر باعث سوزش سر دل شوند.
- سیگار: ترک سیگار تعداد علائم را کاهش می‌دهد.
- خوردن یک وعده غذایی سنگین و دراز کشیدن به پشت یا خم شدن از ناحیه کمر
- مصرف آسپرین، ایبوپروفن، شل کننده‌های عضلانی خاص یا دارو‌های فشار خون
پیشگیری از رفلاکس معده
به دلیل این که بالا بودن اسید معده می‌تواند احساس ناخوشایندی ایجاد کند، بهتر است راهکار‌هایی را برای پیشگیری از آن در نظر بگیریم. برخی از کار‌هایی که می‌توانید به این منظور انجام دهید، به شرح زیر است:
- اجتناب از الکل و غذا‌های تند، چرب یا اسیدی که باعث سوزش سر دل می‌شوند
- خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر
- نخوردن غذا نزدیک به ساعات خواب
- کاهش وزن در صورت نیاز
- پوشیدن لباس‌های گشاد
علائم رفلاکس معده
افزایش اسیدیته می‌تواند منجر به بروز علائم اسید معده بالا شود که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سوزش سردل
- طعم ترش در د‌هان
- بوی بد د‌هان
- سرفه یا سکسکه مکرر
- صدای خشن
- نفخ
- حالت تهوع
- اسهال
در برخی از مواقع با ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی، می‌توانید میزان ترشح اسید را کنترل کنید. در مواقعی که ترشح اسید آزاردهنده می‌شود، ممکن است پزشک استفاده از دارو‌ها را برای شما درنظر بگیرد. آنتی اسید‌ها اولین دارو‌هایی هستند که در این مواقع مورد استفاده قرار می‌گیرند. بهترین داروی اسید معده مواردی هستند که هم حاوی هیدروکسید منیزیم و هم هیدروکسید آلومینیوم هستند.
- بی کربنات سدیم (جوش شیرین) و کربنات کلسیم، قوی ترین آنتی اسید‌ها، ممکن است گاهی برای تسکین سریع و کوتاه مدت مصرف شوند.
- هیدروکسید آلومینیوم یک آنتی اسید نسبتا بی خطر است که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- هیدروکسید منیزیم یک آنتی اسید موثرتر از هیدروکسید آلومینیوم است. این آنتی اسید سریع عمل می‌کند و اسید‌ها را به طور موثر خنثی می‌کند.
- سوکرالفات ممکن است با تشکیل یک پوشش محافظ در پایه زخم برای بهبود بهبودی عمل کند.
- میزوپروستول ممکن است برای کاهش احتمال ایجاد زخم معده و اثنی عشر ناشی از NSAID استفاده شود.
- گاهی اوقات ممکن است جراحی مانند برداشتن گاسترینوما در افراد مبتلا به سندرم زولینگر-الیسون توصیه شود. علاوه بر این، افرادی که زخم‌های شدید دارند ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بخشی از معده (گاسترکتومی) یا عصب واگ (واگوتومی) داشته باشند.
سوالات متداول در مورد اسید معده
- وقتی اسید معده خیلی زیاد است چه اتفاقی میافتد؟ این اسید اضافی معده می‌تواند باعث ایجاد زخم معده در معده و روده شما شود. علائم شامل درد شکم، تهوع، استفراغ، کاهش وزن و اسهال است. اگر درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند.
- برای کاهش اسید معده چه بخوریم؟ غلات کامل، نان خشک، زنجبیل، آجیل و دانه‌ها و پروتئین بدون چربی برای کنترل رفلاکس مفید هستند.
- آیا اسید معده چیز خوبی است؟ اسید معده برای هضم و جذب پروتئین، ویتامین B12 و چندین ماده معدنی ضروری است. هنگامی که بدن شما دیگر قادر به تجزیه و جذب این مواد مغذی نیست، در نهایت با کمبود مواد غذایی و مواد مغذی هضم نشده مواجه می‌شوید.
- آیا نوشیدن آب به اسید معده کمک می‌کند؟ جرعه‌های مکرر آب می‌تواند به پاکسازی اسید از مری کمک کند. نوشیدنی‌هایی مانند قهوه، نوشابه و آبمیوه‌های اسیدی ممکن است خطر یا شدت علائم رفلاکس را افزایش دهند.
- چگونه اسید بالای معده را به طور طبیعی درمان می‌کنید؟ جوش شیرین رقیق شده در آب می‌تواند موثر باشد.
سخن آخر
اسید معده ماده مفید و ضروری است که بدون وجود آن امکان هضم غذا وجود ندارد. در شرایطی ممکن است این ماده کمتر یا بیشتر از حدا معمول ترشح شود که می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. این مسئله می‌تواند منجر به علائمی مانند درد شکم، حالت تهوع، نفخ و سوزش سر دل شود. شما می‌توانید بهترین متخصص تغذیه را در الو پزشک و مجموعه دکتر گویا برای مبارزه با این عارضه پیدا کنید و از آن‌ها مشاوره رایگان دریافت کنید.