آفت دهان

بسیاری از مردم به دلایل مختلف ممکن است دچار آفت دهان شوند. آفت در واقع لکه‌‌های سفید متمایل به قرمز و ملتهب هستند که روی غشای مخاطی پوشاننده دهان ایجاد می‌شوند. این عارضه‌ها معمولا دردناک هستند اما بعد از چند روز خود به خود بهتر می‌شوند. برخی از افراد تن‌ها چند هفته بعد دوباره دچار آفت می‌شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ماه‌‌ها یا سال‌‌ها بعد دچار این مشکل شوند. با این وجود درد ناشی از آن در مواقعی آن قدر زیاد است که امکان غذا خوردن را سلب می‌کند. بنابراین شناخت راه‌های درمان و علت‌های این مشکل می‌تواند در مقابله با آن به ما کمک کند.

آفت دهان چیست؟

آفت‌‌های دهانی (Aphthous stomatitis) از شایع‌ترین بیماری‌‌های دهان هستند و بیش از نیمی از افراد در طول زندگی آن را تجربه می‌‌کنند. این زخم‌‌های کوچک، گرد یا بیضی شکل و زرد رنگ، اغلب برای اولین بار در نوجوانی ظاهر می‌شوند اگر چه ممکن است در دوران کودکی نیز امکان ابتلا به آن‌ها وجود داشته باشد. آن‌ها معمولاً قسمت‌‌های نرم‌تر دهان که حرکت می‌‌کنند، مانند زبان، کام نرم، گونه‌‌ها و لب‌‌ها را تحت تأثیر قرار می‌‌دهند. این وضعیت عود کننده است زیرا این زخم‌‌ها معمولاً خود به خود بهبود می‌یابند اما پس از مدتی دوباره در همان مکان یا مکان‌‌های جدید ظاهر می‌شوند.

انواع آفت دهان

به طور کلی سه نوع از این عارضه وجود دارد که می‌تواند دهان را درگیر کند. در زیر این سه نوع و علائم مربوط به آن را بررسی می‌کنیم.

• استوماتیت آفتی خفیف: این شکلی است که بیش از 80 درصد از مبتلایان به زخم شانکر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زخم‌‌ها معمولاً کوچک هستند، در عرض یک هفته بهبود می‌یابند و باعث ایجاد اسکار نمی شوند.
• استوماتیت آفتی ماژور: این شکل از آفت دهان شدیدتر تقریباً 15 درصد از بیماران مبتلا به زخم‌‌های شانکر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این زخم‌‌ها اغلب دو هفته یا بیشتر طول می‌کشند و معمولاً بیش از 1 سانتی متر قطر دارند. آن‌ها می‌توانند بسیار دردناک باشند.
• استوماتیت آفتی هرپتیفورم: این شکل از بیماری به طور کلی کمتر شایع است و در کمتر از 5 درصد از افراد مبتلا به زخم شانکر رخ می‌دهد. آن‌ها به صورت دسته‌‌هایی از زخم‌‌های بسیار رخ می‌‌دهند که گاهی اوقات با هم ترکیب می‌‌شوند و زخم‌‌های بزرگ‌تری را تشکیل می‌‌دهند.

علت آفت دهان

علت دقیق این عارضه مشخص نیست. اما چندین چیز وجود دارد که می‌تواند باعث شیوع آن شود. آفت‌‌های دهانی اغلب توسط موارد زیر تحریک می‌‌شوند:

• حساسیت غذایی
• فشار
• تغییرات هورمونی
• کمبود ویتامین
• عفونت‌‌ها
• غذا‌های تند

علاوه بر این ژنتیک نیز می‌تواند در بروز این عارضه موثر باشد. ضعف سیستم ایمنی نیز دلیل دیگری بر بروز این مشکل است. متخصصان تصور می‌‌کنند که برخی کمبود‌ها نیز ممکن است محرک باشند. مانند کمبود آهن یا ویتامین B یا آسیب‌‌های مخاطی دهان نیز ممکن است دخیل باشند.

علائم آفت دهان

آفت‌‌ها به صورت لکه‌‌های گرد و سفید رنگ روی لب‌‌ها یا داخل گونه‌‌ها ظاهر می‌شوند. در موارد کمتر، ممکن است روی لثه، زبان یا سقف دهان ایجاد شوند. زخم‌‌ها معمولاً فقط چند می‌لی متر عرض دارند، کمی فرورفته و دارای لبه‌‌های مایل به قرمز و کمی برجسته هستند. علامت اصلی آفت‌‌ها درد است. در حالی که عارضه در حال شکل گیری است، آن قسمت از دهان شما نیز ممکن است دچار درد باشد. درد ممکن است هنگام خوردن غذا‌هایی که پوشش ملتهب دهان را بیشتر تحریک می‌کند، مانند پوسته نان، می‌وه‌‌های اسیدی یا غذا‌های تند بدتر شود. حرکاتی که دهان هنگام جویدن یا صحبت کردن انجام می‌دهد نیز می‌تواند باعث درد بیشتر شود.

درمان آفت دهان

به طور کلی هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند به طور کامل آفت‌ها را از بین ببرد یا درمان کند. درمان‌های موجود فعلی بر کاهش درد و تسریع زمان بهبودی متمرکز است. آفت دهان را می‌توان با ژل‌‌های بدون نسخه مثل آفتین ژل، زایلو ژل و انواع دیگری از محصولات که در داروخانه موجود هستند، درمان کرد تا درد را بی حس کند. شستشوی دهان با دارو‌های ضد عفونی کننده مثل  دهانشویه‌های بدون نسخه ممکن است به جلوگیری از عفونت زخم و تسریع بهبودی کمک کند. علاوه بر این اجتناب از خوردن غذا‌های تند و حساسیت زا می‌تواند موثر واقع شود.

یکی از گزینه‌هایی که معمولا استفاده از آن توصیه می‌شود، درمان آفت دهان با دیفن هیدرامین است. این شربت به طور کلی می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت زخم‌ها کمک کند. علاوه بر این در مواردی ممکن است آنتی بیوتیک برای درمان آفت دهان تجویز شود. تتراسایکلین یکی از گزینه‌هاست که معمولا به صورت ترکیب با دیفن هیدرامین و شربت معده برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان سریع آفت دهان در خانه

در برخی شرایط ممکن است امکان دسترسی به دارو‌های داروخانه وجود نداشته باشد. در این زمان درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به طور موثر عمل کنند. در زیر برخی از این گزینه‌ها را بررسی می‌کنیم.

• عسل: درمان آفت دهان با عسل از گزینه‌های بسیار موثر است. عسل طبیعی می‌تواند در بهبود زخم‌ها به شکلی موثر عمل کند.
• رب انار: یکی از توصیه‌های قدیمی که می‌تواند به درمان سریع کمک کند، مصرف رب انار یا آب انار است. حالت اسیدی این خوراکی می‌تواند آفت را بهبود ببخشد.
• آب نمک: شستشوی دهان با آب نمک علاوه بر ضد عفونی کردن آن می‌تواند به بهبود آفت‌های دهانی کمک کند.

پیشگیری از آفت دهان

در زیر چند نکته برای پیشگیری از بروز آفت آورده شده است.

1. مکمل‌‌های ویتامین همچنین ممکن است خطر ابتلا به کمبود را کاهش دهد.
2. مطمئن شوید که یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای دریافت مواد مغذی و مواد معدنی کافی در هر روز مصرف می‌کنید.
3. برخی از افراد در حالی که تحت استرس عاطفی هستند دچار آفت می‌شوند. بنابراین تمرین‌هایی را برای کنترل استرس انجام دهید.
4. مسواک زدن ملایم دندان‌‌های خود حداقل دو بار در روز و نخ دندان کشیدن روزانه برای از بین بردن می‌کروب‌‌ها و باکتری‌‌ها است.
5. ممکن است متوجه شوید که خوردن برخی غذا‌ها یا نوشیدنی‌‌ها، معمولاً چیز‌هایی با اسیدیته بالا یا ادویه‌‌های زیاد، با آفت دهان مرتبط است. به طور معمول بادمجان، گردو و … جز غذا‌های حساسیت زا دسته بندی می‌شوند.

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

همانطور که عنوان کردیم آفت دهان به صورت خود به خود بعد از چند روز بهبود پیدا می‌کند و نیاز به مراقبت پزشکی جدی ندارد. با این وجود اگر به طور مکرر دچار آفت‌‌های عودکننده می‌‌شوید یا زخم‌‌های شدیدی هستید که خوردن یا نوشیدن را دشوار می‌‌کنند، به بهترین دکتر طب سنتی در تهران مراجعه کنید. اگر به دلیل کمبود ویتامین دچار آفت‌‌های عود کننده شانکر می‌شوید، درمان کمبود، ممکن است به کاهش آن‌ها کمک کند.

سوالات متداول آفت دندان

1. تفاوت بین آفت دهان و سرطان دهان چیست؟ لبه‌‌های زخم شانکر اغلب قرمز و عصبانی به نظر می‌رسد زیرا بافت اطراف آن ملتهب است. این معمولا در مورد سرطان‌‌ها صدق نمی کند. آفت‌‌ها نیز معمولاً صاف هستند. سرطان‌‌های دهان اغلب دارای یک توده یا برآمدگی کوچک در زیر ضایعات هستند که می‌توانید آن را احساس کنید.
2. چرا مدام در دهانم دچار آفت می‌شوم؟ علل آفت دهان عبارتند از استرس، غذا‌های اسیدی و آسیب‌‌های جزئی در داخل دهان.
3. چه ویتامینی از بروز آفت جلوگیری می‌کند؟ پزشکان کشف کرده اند که دوز شبانه ویتامین B12 یک درمان ساده، موثر و کم خطر برای پیشگیری از استوماتیت آفتی عود کننده است.
4. درمان سریع آفت دهان چیست؟ از آب نمک یا جوش شیرین برای شستشو استفاده کنید (1 قاشق چایخوری جوش شیرین را در 1/2 فنجان آب گرم حل کنید).
5. برای آفت دهان چه بخوریم؟ غذا‌های نرم و ملایمی که به راحتی بلعیده می‌شوند مانند ماست یا سوپ خامه ای بخورید. از قهوه، شکلات، غذا‌های تند یا شور، مرکبات یا آب میوه‌‌ها، آجیل، دانه‌‌ها و گوجه فرنگی خودداری کنید.

کلام آخر

آفت دهان از بیماری‌های شایعی است که افراد در هر سنی را درگیر می‌کند. این عارضه معمولا به درمان جدی احتیاج ندارد و با دارو‌های بدون نسخه و محصولات خانگی می‌توان آن را درمان کرد. شما می توانید از مشاوره رایگان مجموعه الو پزشک و دکتر گویا نیز استفاده کنید.