روانشناس کیست؟
همه ما در طول دوران زندگی با مشکلات روحی و عاطفی متعددی مواجه می‌شویم؛ برخی از این مشکلات به تنهایی قابل کنترل و برخی دیگر غیرقابل کنترل هستند. همانطور که برای رفع مشکلات و ناراحتی‌های جسمانی به پزشک مراجعه می‌کنیم، برای حل مشکلات روحی و روانی هم به کمک گرفتن از روانشناس یا روانپزشک نیاز خواهیم داشت. اما پیش از هر چیز باید به این سوال پاسخ داد که “روانشناس کیست؟” و چه وظایفی را در مقابل بیماران بر عهده دارد. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر، موضوع سلامت روان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است، ضروری‌ست تا بیشتر با مفاهیم حوزه روانشناسی آشنا شویم و تفاوت‌های آن را درک کنیم. در این عنوان قصد داریم تا به صورت جامع در مورد پزشک روان و شناخت مهمترین ویِژگی‌های آن بطور کامل صحبت کنیم، با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
مفهوم روانشناس
پیش از هر چیز در مورد این مسئله صحبت خواهیم کرد که اساسا روانشناس به چه کسی گفته می‌شود. ایشان در واقع یک متخصص بهداشت روان آموزش‌دیده است، که به افراد کمک میکند تا راه‌های سالمی برای مقابله با چالش‌های سلامت روان بیاموزند. این افراد می‌توانند به افرادی که در شرایط خاص مانند افسردگی یا اضطراب به سر می‌برند یا سوگی را تجربه می‌کنند، کمک کنند؛ البته حوزه کاری یک روانشناس تنها به این موارد محدود نمی‌شود.
بسیاری از آنها آموزش حرفه‌ای و مهارت‌های بالینی برای ارزیابی و درمان سلامت روان بیمار را با استفاده از روش‌هایی مثل روان درمانی، ارزیابی‌های روانشناختی و آزمایش را پشت سرمی‌گذارند تا بتوانند افراد را در این مسیر راهنمایی کنند. به طور کلی روانشناسان به افراد کمک می‌کنند تا بتوانند به طور مؤثرتری با مسائل زندگی و روابط و شرایط سلامت روان کنار بیایند. اگرچه دانش عمومی این پزشکان اغلب برای ارزیابی و پرداختن به مشکلات روانشناختی استفاده می‌شود، اما بیشتر در شناسایی و حل مسائل در سایر جنبه‌های زندگی انسان به کار می‌رود؛ هدف واقعی روانشناسی بهبود روابط انسانی است.
A psychologist is a professional who practices psychology and studies mental states, perceptual, cognitive, emotional, and social processes and behavior. Their work often involves the experimentation, observation, and interpretation of how individuals relate to each other and to their environments. From Wikipedia.
وظایف کلی یک روانشناس
یکی از مهمترین سوالاتی که در حوزه روان درمانی مطرح می‌شود، این است که این افراد دقیقا چه وظایفی را دنبال میکند. در این قسمت برخی از مهمترین اعمالی که یک تراپیست می‌تواند برای بهبود شرایط فرد به کار ببندد، را عنوان خواهیم کرد. از جمله اهداف اولیه یک روانکاو ارزیابی و تلاش برای درک افکار، احساسات و رفتارهای مراجعان است. به طور کلی رفتارهای شناختی، عاطفی، تعاملات بین فردی و رفتاری مراجعان توسط متخصص بررسی و درمان می‌شود. در زیر مهمترین اقداماتی که روانکاو یا روان درمانگر می‌تواند انجام دهد، آورده شده است.
✔️ شناسایی الگوهای رفتاری و عاطفی
✔️ تشخیص اختلالات
✔️ ارجاع دادن در صورت نیاز
✔️ ارائه برنامه‌های درمانی مناسب
مدارس، بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی اجتماعی، زندان‌ها، خانه‌های سالمندان یا مراکز توانبخشی برخی از مکان‌هایی هستند که متخصصین حوزه روان می‌توانند در آن با مراجعین کار کنند. برخی از افراد فعال در این حوزه نیز صرفا در حوزه دانشگاهی به تحقیق و پژوهش می‌پردازند و کمتر به پذیرش بیماران مشغول هستند. امروزه بسیاری از این افراد تنها در حوزه تخصصی خود فعالیت می‌کنند و به درمان بیماران مرتبط با این حوزه می‌پردازند. در ادامه بیشتر در مورد هر یک از این تخصص‌ها صحبت خواهیم کرد.
چرا به روانشناس نیاز داریم؟
امروزه وجود یک درمانگر در حوزه روان، در کنار سایر برنامه‌های روزمره ما ضروری به نظر می‌رسد. در گذشته بسیاری از افراد در مورد مراجعه به روان درمانگر یا روانپزشک احساس شرم داشتند و یا آن را از دیگران مخفی می‌کردند. اما امروزه درک کافی از وجود یک متخصص در حوزه روان و ضرورت مشورت با او در بسیاری از افراد جامعه شکل گرفته است. افراد به دلایل مختلف به روانشناس مراجعه می‌کنند. برخی از مهمترین علل مراجعه به عبارتند از:
🔸 کمک به یک موضوع خاص سلامت روان مثل افسردگی یا اضطراب
🔸 مشکلات رابطه و زناشویی
🔸 مشکل در خوابیدن یا احساس خستگی بیش از حد
🔸 احساس غم و اندوه
صدها دلیل دیگر وجود دارد که افراد به خاطر آن به روان درمانی نیاز پیدا می‌کنند. مراجعه به یک فرد متخصص در این هنگام می‌تواند اعتماد به نفس فرد را در مقابله با مشکل بالا ببرد؛ اقدام درست در مواجه با آن شکل گیرد و در نهایت مشکل برطرف شود.
حوزه‌های مختلف روان درمانی را بشناسید
افرادی که قصد بهره‌گیری از خدمات روان درمانی را دارند، در ابتدا باید با حوزه‌ها و شاخه‌های مختلف علم روانکاوی آشنایی داشته باشند. به طور کلی افراد فعال در این حوزه را می‌توان در چهار دسته روانشناس بالینی، اعصاب، سلامت و مشاور قرار دارد. در زیر به معرفی هر یک از این دسته‌ها می‌پردازیم.
بالینی
این فرد یک متخصص بهداشت روانی است که در زمینه ارزیابی و تشخیص بر اساس اختلالات رفتاری، روانی و عاطفی آموزش‌های زیادی دیده است. روان درمانگر بالینی به استفاده از علم مدرن، احکام و تجربه عملی برای درک، مهار و درمان آسیب‌ها و آسیب‌های روانشناختی و همچنین برای ارتقای رفاه فردی و رشد روانی اشاره دارد. روان درمانگران این حوزه می‌توانند در بسیاری از زمینه‌ها از جمله: مدارس، بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها، مراکز مشاوره و سازمان‌های اجتماعی فعالیت کنند.
اعصاب
این متخصصان در درک مغز و اینکه چگونه تغییرات در آن ممکن است بر احساسات، رفتار و توانایی ما برای تفکر (شناخت) تأثیر بگذارد، تخصص دارند. یک روانکاو اعصاب برای ارزیابی و درمان افرادی که در حافظه، تمرکز، برنامه ریزی، زبان، استدلال و سایر جنبه‌های یادگیری و درک مشکل دارند، آموزش دیده است. خستگی یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند بر توانایی فرد در پردازش اطلاعات تأثیر بگذارد. درمانگران اعصاب همچنین قادر به حمایت از افرادی هستند که شرایطی مثل شرایط زیر را تجربه می‌کنند:
☑️ تغییرات عاطفی (از جمله اضطراب و افسردگی)
☑️ مشکلات جنسی
☑️ مشکل در سازگاری با زندگی پس از تشخیص یا درمان
☑️ آسیب سر یا سکته مغزی
متخصصان این حوزه همچنین می‌توانند نقش مهمی در تشخیص و مدیریت سایر بیماری‌ها مانند بیماری پارکینسون و زوال عقل ایفا کنند.
سلامت
روان درمانی سلامت از دانش روان درمانی و سلامت برای ارتقای بهزیستی و رفتارهای سالم به ویژه در سطح جمعیت استفاده میکند. برخی از وظایف این افراد به شرح زیر است:
☑️ شناسایی رفتارهایی که ممکن است به سلامت فرد آسیب برساند. مانند سیگار کشیدن، سوء مصرف مواد، رژیم غذایی نامناسب و اینکه چگونه نظریه‌ها و مداخلات روانشناختی می‌توانند از پیشگیری و تغییر رفتار مرتبط با سلامت حمایت کنند.
☑️ تشویق به رفتارهایی مانند ورزش، رژیم غذایی سالم، بهداشت دهان و دندان، بررسی سلامت، خودآزمایی و شرکت در غربالگری‌های پزشکی پیشگیرانه
☑️ بررسی تأثیر روانی بیماری بر افراد، خانواده ها و مراقبین
مشاور
یک مشاور وظایفی مشابه وظایف یک متخصص در حوزه بالینی را انجام می‌دهد. به عنوان مثال بر کمک به بیماران برای مقابله با مشکلات خانه از جمله مشکلات با شخصیت‌های والدین، بچه‌ها و همچنین سایر اعضای خانواده تمرکز دارد. مشاور (که اغلب به آن درمانگر نیز گفته می‌شود) دارای مدرک کارشناسی ارشد در زمینه‌های مرتبط با سلامت روان مانند مشاوره، ازدواج یا خانواده درمانی است.
روانشناس قادر به حل چه مشکلاتی است
پس از آن که با نقش تراپیست و اهمیت مراجعه به آن آشنا شدیم، این سوال مطرح می‌شود که در چه مواردی نیازمند مراجعه به روان درمانگر هستیم. یک متخصص می‌تواند در درمان بسیاری از مشکلات روانی به شما کمک کند و همچنین به شما کمک کند تا با استرس های ناشی از دوره‌های مختلف زندگی کنار بیایید. برخی از موقعیت‌هایی که در آن لازم است اقدامات روان درمانی را دنبال کنید، عبارتند از:
✅ اختلال مصرف الکل و سایر اختلالات مصرف مواد
✅ مسائل خشم
✅ اضطراب
✅ مقابله با یک تشخیص جدید یا مدیریت یک بیماری مزمن
✅ افسردگی
✅ اختلالات اشتها
✅ مسائل خانوادگی و روابط
✅ اختلال قمار
✅ نارسایی جنسیتی
✅ اندوه و فقدان
✅ مشکلات مربوط به عملکرد کار یا مدرسه
✅ چاقی
✅ اختلالات خواب
✅ مدیریت استرس
✅ مسائل مربوط به اعتماد به نفس
✅ فوبیاها
✅ عادات ناسالم
موارد بسیاری هستند که سلامت روان شما را به خطر می‌اندازند. همانطور که در ابتدا نیز عنوان کردیم، سلامت روان و سلامت عاطفی شما به اندازه سلامت جسمانی مهم و نیازمند اقدامات جدی است.
تفاوت روانشناس و روانپزشک
احتمالا در زمان تصمیم‌گیری برای شروع مراحل روان درمانی با این ابهام مواجه شده‌اید که باید به روانشناس مراجعه کرد یا روانپزشک؟ مهمترین تفاوت بین این دو حوزه این است که روان شناس بر ارائه روان درمانی (گفتار درمانی) برای کمک به بیماران تمرکز می‌کنند؛ در حالی که روانپزشکان بیماری را تشخیص می‌دهند، درمان را مدیریت می‌کنند و طیف وسیعی از درمان‌ها را برای بیماری‌های روانی پیچیده و جدی ارائه می‌دهند. روانپزشکان معمولاً نسبت به روان درمانگران به درمان بیماری‌های روانی پیچیده‌تری می‌پردازند، به ویژه آنهایی که نیاز به دارو یا درمان‌های پزشکی دارند.
مزایا و معایب مراجعه به روان درمانگر
روانشناسان که بیشتر به عنوان روان‌درمانگر یا مشاور شناخته می‌شوند، متخصصان سلامت روان هستند که در رفتار انسانی تخصص دارند. آنها در کمک به افراد برای بهبود علائم منفی مرتبط با سلامت روان تجربه بالایی دارند. مراجعه به یک فرد متخصص در زمینه روان، فواید زیادی دارد که در اینجا به برخی از مهمترین آنها اشاره می کنیم. مراجعه به این متخصصان به شما امکان می‌دهد تا ایده‌های حل یک مشکل را در یک فضای سالم و امن جستجو کنید. اغلب اوقات زمانی که چیزی ما را آزار می‌دهد، تمایل داریم که چیزها را فقط از یک طرف ببینیم؛ به خصوص در موقعیت‌هایی که احساس می‌کنیم به ما ظلم شده است ممکن است پردازش واقعیت برای ما سخت باشد. وجود یک فرد اگاه به ما کمک میکند تا با دید واقع بینانه‌تری به مشکلات نگاه کنیم. یک تراپیست متخصص به شما کمک میکند تا عادات بد را شناسایی و حذف کنید. به طور کلی وجود روانکاو خبره باعث می‌شود تا آینده بهتری را برای خود و اطرافیان رقم بزنید.
با وجود همه این مزایا، در صورتی که فردی نامناسب و غیرحرفه‌ای را برای درمان خود انتخاب کنید، ممکن است نتایج دلخواه را از مشاوره خود کسب نکنید و زمان و هزینه زیادی را برای این مسئله صرف کنید. پس انتخاب یک درمانگر خبره در حوزه روان، مهمترین چالش در هنگام روان درمانی است که باید به آن توجه کرد.
چه زمانی به روانشناس مراجعه کنیم؟
شرایط مختلفی وجود دارد که به ما هشدار می‌دهد تا نسبت به درمان روانی در خود اقدام کنیم. به طور کلی در صورتی که هر یک از حالات زیر را تجربه میکنید، لازم است به یک متخصص حوزه روان مراجعه کنید.
1️⃣ افکار، احساسات یا رفتارهایی دارید که به نظر خارج از کنترل هستند و بر روابط، کار یا احساس آرامش شما تأثیر منفی می‌گذارند.
1️⃣ استفاده از مواد مخدر یا الکل که بر سلامتی، احساسات، روابط یا مسئولیت های شما تاثیرگذار است.
1️⃣ مبارزه با مسائل خاص زندگی مانند بیماری، مرگ یکی از عزیزان، طلاق یا مشکلات در محل کار
1️⃣ احساس ناامیدی و داشتن افکار خودکشی
ویژگی‌های یک روانشناس خوب
با توجه به این که امروزه افراد زیادی در حوزه روان درمانی مشغول فعالیت هستند، پیدا کردن یک فرد حرفه‌ای و متخصص شاید کار سادهای به نظر نرسد. در زمان مراجعه به یک تراپیست، پارامترهایی در مورد شخص وجود دارد که نشان می‌دهد، فرد از مهارت کافی برای برطرف کردن مشکل مراجعه‌کننده برخوردار است. در اولین مرحله روان درمانگر سوالاتی را در مورد شرایط فعلی شما مطرح میکند. به عنوان مثال: سابقه تجربه چه مشکلاتی را دارید؟ مشکل شما از کی شروع شد؟ چه چیزی مشکل شما را بهتر یا بدتر میکند؟ و… . در مرحله بعد، ممکن است از شما بخواهند که یک یا چند تست روانشناسی انجام دهید. این تست‌ها می‌توانند به درمانگر شما کمک کند تا مشکلی را درک کنند و در نهایت به یک تشخیص صحیح برسند. در ادامه فرد یک برنامه درمانی را برای شما در نظر گرفته و یا در صورت نیاز از یک روانپزشک برای رفع مشکل شما کمک می‌گیرد.
بهترین روانشناس در تهران
با توجه به این که امروز تعداد زیادی از رواندرمانگران در شهر تهران مشغول به فعالیت هستند، شناخت یک روانشناس خبره در زمینه تخصصی مورد نظر، کار سادهای نخواهد بود. انتخاب یک فرد کار‌بلد و با درک بسیار بالا برای گرفتن مشاوره به شما کمک میکند تا در تعداد جلسات کمتر و با کیفیت بهتر مراحل درمان خود را به اتمام برسانید. به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا لیستی از بهترین روانشناس در تهران را در زمینه های مختلف در اختیار شما عزیزان قرار دهیم تا بتوانید از خدمات آنها بهره‌مند شوید. علاوه بر این در صورت نیاز میتوانید از امکان مشاوره رایگان در سایت الو پزشک نیز استفاده کنید.
بهترین کلینیک روان درمانی در تهران
بسیاری از کلینیک های ارائه دهنده خدمات رواندرمانی تجهیزات پیشرفته‌ای را برای تست و ارزیابی مشکلات فعلی شما در اختیار دارند که در صورت صلاحدید مشاور میتوانید از آنها استفاده کنید. شناخت بهترین کلینیک روانشناسی در تهران به شما کمک میکند تا بتوانید خدمات بهتری را در راستای رفع مشکلات خود دریافت کنید. همکاران ما در مجموعه پزشکی الو پزشک علاوه بر لیست روانشناسان، لیستی از بهترین کلینیکهای رواندرمانی در تهران را تهیه کردهاند که میتوانید از آنها استفاده کنید.
بهترین روانشناسان و کلینیک روان درمانی در ایران
اگر ساکن شهری به غیر از تهران هستید و امکان مراجعه به درمانگران منتخب شهر تهران را ندارید، میتوانید بهترین روانشناسان را در شهر یا استان خود شناسایی و از خدمات آنها استفاده کنید. همکاران ما در الو پزشک کار را برای شما راحت کردهاند. شما میتوانید با مراجعه به لیست بهترین روانشناسان در ایران، و شهرهای مختلف که توسط مجموعه ما تهیه شده است سر بزنید و برای درمان به نزدیکترین آنها مراجعه کنید.
روند کلی روان درمانی به چه صورت است؟
در طول رواندرمانی و کمک گرفتن از یک تراپیست مراحل مختلفی را پشت سر میگذاریم تا به نتیجه دلخواه برسیم. در این قسمت نمای کلی از روند درمان و مشاوره را با شما در میان میگذاریم.
فاز اول: جهت گیری و شروع ایجاد یک رابطه با درمانگر
هم شما و هم درمانگرتان در ابتدا کاملاً با یکدیگر راحت نخواهید بود. در طول جلسه اولیه ممکن است کمی خودداری کنید یا نتوانید به خوبی در مورد مشکل خود صحبت کنید. این مسئله کاملا طبیعی است. شما باید به خود و درمانگر فرصت برقراری ارتباط را بدهید.
فاز دوم: شناسایی مشکل و فهمیدن اینکه چه کاری باید انجام شود
این مرحله آغاز کار، درمانگر برای توانمندسازی شما است. در این مرحله شما و درمانگرتان تصمیم میگیرید که دقیقاً روی چه چیزی میخواهید کار کنید.
فاز سوم: اکتشاف و پیشرفت
دو مرحله اول شما را برای این کار آماده میکند، بخشی از درمان که در آن بیشترین پیشرفت را دارید. اینجا جایی است که شما روی خودتان کار میکنید و به نوعی سخت‌ترین مرحله درمان را پشت سر میگذارید.
فاز چهارم: حل مشکل
در نهایت شما موفق خواهید شد که مشکل خود را حل کنید یا به نوعی کنترل اوضاع را در دست بگیرید. اما این پایان کار شما نیست. ممکن است تا مدتها نیاز به مشورت و پشتیبانی داشته باشید.
سوالات متداول
کلام آخر
هر یک از ما در طول زندگی نیازمند کمک گرفتن از یک تراپیست خواهیم بود. یک روان درمانگر خوب به ما کمک میکند تا در مواجه با مشکلات عاطفی و روانی رویکرد بهتری در پیش بگیریم و به این ترتیب از سلامت روان خود محافظ کنیم. آنها در زمینه کاری خود متخصص هستند و دانش به‌روزی در مورد استراتژی‌های تحقیقاتی و درمانی دارند که می‌تواند به شما کمک کند. اگر مطمئن نیستید که باید به روانپزشک مراجعه کنید یا روانشناس، با پزشک عمومی خود صحبت کنید. آنها می‌توانند در مورد اینکه کدامیک برای شما مناسب است، به شما مشاوره دهند.
نظرات روانشناسی
از این که تا انتهای مقاله همراه ما بودیم بسیار سپاس‌گذاریم. حال اگر سوالی در ذهنتان باقی مانده، میتوانید آنرا در همین قسمت مطرح کنید تا کارشناسان ما کمتر از 24 ساعت به آنها پاسخ دهند. همچنین اگر تجربه انجام این جراحی را داشته‌اید با ما و کاربران دیگر به اشتراک بگذارید. الو پزشک بصورت 24 ساعته با مشاوره رایگان در خدمت شما عزیزان است.